اساس شـخـصـیـت فـرد و جـامعه بر مسائل فرهنگى و اعتقادى مبتنی است . و جـهـاد فـرهـنـگـى سـعـى و تـلاش بـراى تـبـیـیـن ، تـفـهـیـم و تـرویـج عـقـاید صحیح و ابـطـال عـقـایـد بـاطـل در جـامـعـه می باشد که مـصـلحان با روشنگرى و مجاهدت علمى و فرهنگى زیربناى فرهنگ و اعتقادات جاهلانه و خرافى را از بین بـرده و معارف حیات بخش تـوحـیدی و فرهنگ صحیح اسلامی را را به جامعه می رسانند.

 ابتدا بایدبا فرهنگ جاهلى مبارزه کرد و با ارائه فرهنگ ناب الهى و اسلامى ، آن را به قهقرا فرستاد و نیز علیه کسانى که آگاهانه فـرهـنـگ جـاهلى پاى مى فشرند و نمى گذارند آب حیات بخش فرهنگ ناب الهى جهان هاى تشنه و سـراب دیـده را سیراب کند، جنگید و آنان را از میان برداشت البته جهاد فرهنگى یک جهاد مستمر است و ایجاد حفظ و ماندگارى احکام الهى به آن بستگى دارد.

 جهاد فرهنگى مقدّم بر جهاد نظامى بوده و اهمیت زیر بنایی و به سزائی برخوردار می باشد. چنانکه پیامبر اکرم (ص ) در آغاز رسالتش قبل از اینکه به او و پیروانش اجازه دفاع و جهاد نظامى داده شـود، مـاءمـور بـه جهاد فرهنگى مى گردد؛ قرآن به عنوان کتاب جهاد فرهنگى بر قلب مبارک ایشان نازل مى گردد : «وَ جاهَدْهُمْ بِهِ جَهاداً کَبیراً ؛ و به وسیله قرآن با آنان مبارزه کن مبارزه بزرگى .»( سوره فرقان ، آیه 52.)

فـضـیـلت ایـن جـهـاد از جـهـاد نـظامى نیز بیشتر و والاتر است ؛ چون مجاهدان فرهنگى هستند که مجاهدان نظامى را مى پرورانند. این مجاهدان ، فقیهان و دانشمندان الهى اند که با تبیین و تبلیغ عقاید، اخلاق و احکام توحیدى مجاهد مى پرورانند از این روست که ارزش مجاهدان این صحنه بسى والاتـر و بـالاتـر از مـجـاهـدان دیـگـر صحنه ها و از جمله مجاهدان نظامى است که خود برتر از دیگر مجاهدان هستند.

 امامان معصوم (ع) اهمیت بسیار زیادی به جهاد فرهنگی مبذول می داشتند . شهید مطهری در این‏ باره می‏ گوید:« ائمه اطهار علیهم السلام در هرزمانی مصلحت اسلام ‏و مسلمین را در نظر می‏ گرفتند و چون دوره‏ ها و زمان‏ ها و مقتضیات‏ زمان و مکان تغییر می‏ کرد، خواه و ناخواه همان طور رفتارمی‏ کردند که مصالح اسلامی اقتضا می‏ کرد و در هر زمان جبهه‏ ای مخصوص‏ و شکلی نو از جهاد به وجود می‏ آمد و آن‏ها با بصیرت کامل آن‏ جبهه‏ ها را تشخیص می‏دادند.» (بیست گفتار،شهید مرتضی مطهری، ص‏159)