از آنـجـا کـه تهاجم دشمن به اسلام و سرزمین اسلامی به شیوه هاى مختلف صورت مى گیرد، روش مقابله با آن نیز متنوع می باشد ؛ گاهی جهاد نظامى و درگیرى و رویارویى در صحنه جنگ با دشمن است ، گاهی جهاد سیاسی و مشارکت در تعیین مسئولین اجرایی و قانون گذار برای ایستادگی در مقابل نفوذ و استیلای سیاسی دشمن است ، گاهی نیز جهاد مالى و تامین هزینه مبارزه با دشمن می باشد و در بسیاری مواقع جهاد فرهنگى براى رفع و محو سلطه فرهنگى دشمن یا مقابله با هجوم فرهنگى دشمن از اقسام مهم جهاد می باشد .
رهبر معظم انقلاب نیز در بیان تعریف اصطلاحى جهاد مى فرماید:
« هـر چـیـزى کـه هـم تـلاش بـاشد و هم در مقابله با دشمن باشد، جهاد است . بعضى ممکن است یک کارى انجام دهند، زحمت هم بکشند، بگویند ما داریم جهاد مى کنیم ، نه ، جهاد باید در مقابله با دشمن باشد...» (سخنرانى عبرتهاى عاشورا)
بر این اساس بنابراین سه عامل مهم در تبیین مفهوم جهاد از دیدگاه اسلام حائز اهمیت است :
1. اقدامی هـمـراه بـا تـلاش ، کـوشـش و تحمل سختى
2. اقدامى در جهت مقابله با دشمن و دفع هجوم هاى گوناگون او
3. فـى سـبـیـل الله و به قصد و نیت امـتـثال تکلیف الهی و کسب رضاى خدا باشد.
مقام معظم رهبری در تبیین اقسام جهاد می فرماید :
« یکی از چیزهای برجسته در فرهنگ اسلامی که البته مصداق های بارزی هم بیشتر در تاریخ صدر اسلام و کمتر در طول زمان دارد،عبارت است از فرهنگ رزمندگی و جهاد.
جهاد هم فقط جهاد در میدان جنگ نیست.هر چیزی که هم تلاش باشد، هم در مقابله‌ی با دشمن،این جهاد است. بعضی ممکن است یک کاری را انجام بدهند، زحمت هم بکشند، بگویند ما داریم جهاد می کنیم،نه.
یک شرط جهاد این است که در مقابله‌ی با دشمن باشد.البته یک وقت در میدان جنگ مسلحانه است. این جهاد رزمی است.یک وقت در میدان سیاست است.این جهاد سیاسی است.یک وقت در میدان فرهنگ است.اینجهاد فرهنگی است.یک وقت در میدان سازندگی است.این جهاد سازندگی است.و البته میدان های دیگری هم هست.
شرط دوم این است که در آن تلاش و کوشش باشد.یکی از این جهاد ها هم جهاد فکری است....»
(بخش هایی از سخنرانی آقای خامنه ای در جمع فرماندهان لشکر 27 محمد رسول الله ، 75/3/20 )
