فرهنگ از نظر امام خمینی(ره) آن چیزی است که فرد یا جامعه ای بر آن اساس تربیت شده است، فکر می کند و رفتار می نماید.
ازدیدگاه امام خمینی می توان گفت :
فرهنگ ؛ هویت ساز است.
فرهنگ؛ مولد تربیت است.
فرهنگ؛ اخلاق محور است.
فرهنگ ؛ تفکر پرور است.
به عنوان مثال ایشان در جلد 12 صحیفه نور، ص6 می فرمایند: "...آنها می خواهند ما وابسته باشیم و چیزهایی که به ما می دهند چیزهایی است که وابستگی می آورد. استقلال نمی خواهند داشته باشیم. استقلال فرهنگی نمی خواهند داشته باشیم. استقلال فکری نمی خواهند داشته باشیم. عُمالی که آنها تربیت کرده اند در بین خودشان، و صادر کردند برای ما، آنها هم کمک کرده اند به آنها. طرز فکر جامعه ما را به نحوی عوض کردند که اگر یک مطلبی غربی نباشد، جامعه ما نمی پذیرد این را ...".
هم چنین ایشان در جای دیگری می فرمایند : " ... لکن براى ساختن یک مملکتى که در طولِ باید گفت 2500 سال تا حالا، اگر بخواهیم کارى به آن نداشته باشیم در طول چند سالى که خود ما یعنى من شاهدش بودم آنها با تمام قوا در خراب کردن این مملکت کوشش کردند. در خراب کردن فرهنگ، خراب کردن تبلیغات و وسایل تبلیغى از قبیل روزنامه ها، مجلات، رادیو- تلویزیون و هر چیزى را که شما خیال کنید؛ چیزهایى را که باید براى این مملکت خدمت بکند، آموزنده باشد، تربیت بکند مملکت را...".( جلد 10صحیفه امام(ره)، ص21)
در اندیشه امام (ره)، فرهنگ مرزهای مشخصی دارد. در این ارتباط می توان به گزاره هایی چون"پیشرفت مادی فرهنگ نیست." و "صنعت، فرهنگ نیست. " اشاره نمود. ایشان می فرمایند : " ... ما الان از فرهنگ و اکثر علوم، احتیاجی به خارج نداریم و اگر در صنعت هم مانند انها نیستیم، نباید خودمان را ببازیم و بگوییم که آنها پیشرفته هستند و ما همه چیزمان باید خارجی باشد ، نه مساله این جور نیست..." .( جلد 18 صحیفه امام،ص219)
امام خمینی(ره)، فرهنگ خوب را فرهنگی بیان می دارند که مستقل و اسلامی باشد. ایشان بر استقلال فکری و باطنی تاکید داشته و برنامه اسلام را انسان سازی معرفی می نمایند. از منظر ایشان این دو وجه مثبت فرهنگ نیز از یکدیگر قابل تفکیک نمی باشند. چرا که استقلال فرهنگی منوط به اسلامی شدن می باشد و استقلال فرهنگی به عنوان یکی از پیامدهای مهم استقرار اسلام در جامعه، خود مهمترین شاخص اصالت تفکر و منش اسلامی حاکم در جامعه است.
حوزه و دانشگاه دو محور اصلی جهت دهی نظام و جامعه می باشند و روشن است که مسئولیت سنگین پاسداری از فرهنگ و حفظ ارزشهای اسلامی این قسمت بر دوش دو بازوی علمی و فرهنگی یعنی حوزه و دانشگاه است و به همین دلیل مسئله وحدت و یگانگی حوزه و دانشگاه از اهم اموری است که در موضوع دفاع فرهنگی قرار می گیرند.
