نمونه سوالات کتاب احیاء تفکر اسلامی قسمت دوم
1- دو حادثه سبب شده است که اربعین ، اربعین باشد : ؟الف- ورود اولین زائر رسمی به زیارت باعبدالله علیه السلام یعنی روز ورود جابربن عبدالله انصاری از مدینه به کربلا برای زیارت ، و دیگر اینکه بطور کلی زیارت حسین بن علی علیه السلام در این روز مأثور است ب- سنت زیارت کردن اباعبدالله از دور و نزدیک
2 – فلسفه زیارت امام حسین وارد شده است به چه منظور است؟ همه به منظور پیوند با شهیدان است .
3 - اقبال چگونه مردی است ؟ اروپا رفته و اروپا شناخته ،دنیای اروپا او را به عنوان یک تفکر و دانشمند و صاحبنظر میشناسد ، او کسی نیست که در گوشه هند منزوی شده .به علم جدید هم بسیار علاقه مند است و جوانان مسلمان را تشویق میکند که علوم جدید را بیاموزند. تحصیلات عالیه خودش را در اروپا کرده و اروپا را شناخته است و به ارزش علم جدید فوق العاده واقف و معترف است ، در عین حال اولین چیزی که در گفتار این مرد جلب توجه میکند و آن را در اشعار خودش به صورت منظوم بیان کرده است ، این است که آن چیزی که امروز آن را " تمدن اروپائی " میگویند ، یعنی اقبال اروپا رفته و اروپا شناخته ، آینده تمدن اروپا را بسیارشوم و خطرناک میداند. مشرق زمینیها و مخصوصا مسلمین را پرهیز میدهد که تحت تأثیر تمدن اروپا قرار نگیرند . از جمله در کلمات خودش چنین میگوید : " آنها که چشمشان از تقلید و بردگی کور شده است نمیتوانند حقایق بیپرده را درک کنند ، این فرهنگ و تمدن نیم مرده اروپائی چگونه میتواند کشورهای ایران و عرب را حیات نوین بخشد هنگامی که خود به لب گور رسیده است " .
4- تاریخ جدید از نظر اقبال؟ " تاریخ جدید ، سرعت عظیمی است که جهان اسلام با آن سرعت از لحاظ روحی در حال حرکت به طرف مغرب زمین است " . میگوید : تاریخ جدید این کشورها این است که به سرعت به سوی مغرب زمین حرکت میکنند بعد برای اینکه میان علم و تمدن مغرب زمین تفکیک کند میگوید : " و در این حرکت هیچ چیز باطل و نادرست نیست ، چه ، فرهنگ اروپائی از جنبه عقلانی آن " یعنی فقط از جنبه علمی و فکری " ، گسترشی از بعضی مراحل فرهنگ اسلامی است " .
5 – از نظر اقبال کدام جنبه های اروپا خطر ندارد ؟ ا جنبه فکری و علمی اروپا - چون علم اروپا دنباله و امتداد علوم اسلامی است فرهنگ اروپا به معنی علماروپا دنباله فرهنگ اسلامی است .
6 – ترس ما از نظر اقبال از اروپا چیست ؟ " ترس ما تنها از این است که ظاهر خیره کننده فرهنگ اروپائی از حرکت ما جلوگیری کند و از رسیدن به ماهیت واقعی آن فرهنگ عاجز بمانیم .
7 – بزرگترین عیب فرهنگ اروپا از نظر اقبال ؟ فقط با نیروی عقل ، کشتی بشریت را از مهلکه نجات بدهد.
8 – به نظر اقبال چه چیز اروپا هرگز به صورت عامل زنده ای در حیات آن در نیامده است ؟ مثالیگری اروپا
9 –مثالیگری اروپا ؟ یعنی ایده آلیسم اروپا ، کمال مطلوبهائی که فرهنگ اروپائی به بشر میدهد ، مسلکهائی که به وجود میآورد ، ایسم هائی که به وجود میآورد و خیال میکند ملحق شدن به این ایسم ها بشر را میتواند نجات بدهد .
10 - نتیجه نهائی تمام ایسم های ضد و نقیض که در اروپا پیدا شده از نظر اقبال چیست ؟ بهره کشی از درویشان به سود توانگران
11 – از نظر اقبال من سرگردان چیست ؟ روح سرگردانی است ) که در میان دموکراسیهای ناسازگار(در اروپا)با یکدیگر به جستجوی خود میپردازد .
12 - از نظر اقبال اروپای امروز بزرگترین مانع در چیست ؟ راه پیشرفت اخلاق بشریت است .
13- نکته دومی که اقبال روی آن بسیار اصرار دارد چیست؟ نقصی که در فرهنگ و تمدن اروپائی امروز وجود دارد ، در فرهنگ و تمدن اصیل اسلامی وجود ندارد
14 – چرا اقبال اسلام را برای بشر پیشنهاد می دهد؟ الف - پشتوانه اش ایمان مذهبی است ب - چون از وحی سرچشمه گرفته است ، میتواند تا اعماق روح بشر نفوذ بدهد.
15- چرا اسلام مثلاً حریت ، آزادی ، عدالت یا انسان دوستی ،حقوق بشر را پیشنهاد میکند و فرق آن با اروپا در چیست؟ در روح بشر ضمانت اجرائی دارد.- در ضمانت اجرایی
16 - بشریت امروز به سه چیز نیازمند است نام ببرید. 1 - تعبیری روحانی از جهان . جهان تفسیری روحانی و معنوی بشود نه تفسیری مادی. آیه آن « افحسبتم انما خلقناکم عبثا »( سوره مؤمنون ، آیه 115)ه عدالت برپاست ، نیکی و بدی گم نمیشود ، « لا تأخذه سنة و لا نوم »( سوره بقره ، آیه 255)(جهان آگاه و عاقل، جهان سمیع و بصیر است ) 2 - آزادی روحانی فرد .( در مقابل مسیحیت آزادی فردی یعنی برای فرد شخصیت قائل شدن است وگرنه استعدادها بروز نمیکند .) 3- مقررات اسلامی = اصولی اساسی و دارای تأثیر جهانی که تکامل اجتماع بشری را بر مبنای روحانی توجیه کند. آیا اقبال مثل بسیاری از ما ، در همین حد متوقف میشود ، یعنی نواقص و معایب تمدن اروپائی را میبیند و بعد اسلام را در صورت اساسی و زنده خودش میبیند و بعد میگوید : مطلب تمام شد ؟ نه یک مطلب که ، در این قسمت سوم است این ، برای این منظور سوم است ، حتی در اشعار خودش کم و بیش همین منظور سوم را دارد ، البته منظور اول را هم دارد .
17 - اولین چیزی که بشر را سرگردان کرده است و به موجب آن هیچ فکر و عقیده ای به صورت ایمان واقعی در بشر به وجود نمیآید ؟ ماتریالیسم است ، مادیگری است ، یعنی تفسیر جهان به صورت مادی است.
18 - اقبال رسالت خودش و رسالت هر مسلمان روشنفکر مؤمنی را در چه میداند( در هفت خطابه یا اشعارش )؟منظور او چیست ؟ منظور سوم ، مقررات اسلامی است= اصولی اساسی و دارای تأثیر جهانی که تکامل اجتماع بشری را بر مبنای روحانی توجیه کند.
19 - اقبال در اشعارش از چه چیز مسلمانان انتقاد می کند؟ تقلید کور کورانه ای که مسلمانان از تمدن غربی دارند وروح اسلامی در مسلمین مرده است .
20- تعبیر لطیف امیرالمؤمنین علی علیه السلام از آینده اسلام و مسلمین چیست ؟ « و لبس الاسلام لبس الفرو مقلوبا » ( 1 ) . یعنی مردم جامه اسلام را به تن میکنند ولی آنچنانکه پوستین را وارونه به تن کنند .
21 - اسلام بیخاصیت و بیاثر شبیه چیست ؟ مثل یک درخت پژمرده آفت زده ای میشود که سر پا هست اما پژمرده و افسرده ، برگ هم اگر دارد برگهای پژمرده با حالت زار و نزار است .
22 – این آیه مربوط به چیست ؟ « یا ایهاالذین آمنوا استجیبوا لله و للرسول اذا دعاکم لما یحییکم »( سوره انفال ، آیه 24 ) ای مردم ! ندای این پیغمبر را بپذیرید ، این پیغمبری که شما را دعوت میکند به آن حقیقتی که شما را زنده میکند . حیات اسلامی ، حیات تفکر اسلامی (طرز تفکر مسلمانان)
23 - خاصیت حیات چیست ؟ حیات یعنی چه ؟ حیات یعنی حقیقت مجهول الکنهی که دو خاصیت دارد ، یکی آگاهی و دیگری جنبش .
24 - قرآن در این آیه مردم جاهلیت را چه نامیده؟ اینها امواتند - انک لا تسمع الموتی ( سوره نمل ، آیه 80) ، و ما انت بمسمع من فی القبور »( سوره فاطر آیه 22 )
25 – تعبیر از منطق ماشین دودی چیست ؟ قانون کلی زندگی ما ایرانیان است که هر کسی و هر چیزی تا وقتی که ساکن است مورد احترام است تا ساکت است مورد تعظیم و تبجیل است ، اما همینکه به راه افتاد و یک قدم برداشت نه تنها کسی کمکش نمیکند ، بلکه سنگ است که بطرف او پرتاب میشود و این نشانه یک جامعه مرده است.
26 – علائم جامعه زنده ؟ الف – تحرک ب- همبستگی میان افراد
27 -تعبیر رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم در این سخن در مورد چیست ؟ « مثل المؤمنین فی تواددهم و تراحمهم و تعاطفهم مثل الجسد اذا اشتکی منه عضو تداعی له سایر الجسد بالسهر و الحمی » مثل مردم با ایمان ، آنهایی که زنده به ایمانند ،........ همبستگی میان افراد
28 – مصداق سخن بالای پیامبر کدام آیه است ؟ مصداق « یا ایها الذین آمنوا استجیبوا لله و للرسول اذا دعاکم لما یحییکم »( سوره انفال آیه24 )
29 – کدام نشانه از حیات در این سخن پیامبر است؟ « من سمع رجلا ینادی یا للمسلمین فلم یجبه فلیس بمسلم »هر کسی که بشنود مردی استغاثه میکند و مسلمانان را به کمک میطلبد و او را اجابت نکند و جواب ندهد ، در منطق من او مسلمان نیست. همبستگی و پیوستگی با برادران مسلمان
30- کتاب تفسیرالمیزان از کیست ؟ علامه طباطبایی
31 – دو نکته در اربعین امام حسین (ع)؟ آمدن جابر به زیارت امام حسین (ع) - زیارت اربعین
32 - جریان ساختگی در روز بیستم ماه صفر بعداز جریان کربلا ؟ در این روز اسراء ، اهل بیت پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم ، اهل بیت امام حسین علیه السلام از شام به کربلا میآیند.
33 – علامات جامعه مرده ؟ الف - دروغ را میپذیرد اما راست را هرگز حاضر نیست بپذیرد ! ب- عدم تحرک و پویایی و حرکت ج – کارشکنی و سنگ اندازی در کارها
34 - جابربن عبدالله انصاری در وقت وفات رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم تقریبا چندساله بود ؟ بیست و دو سه ساله
35 - جابربن عبدالله انصاری در سنه 61 هجری چند ساله بود ؟ حدوداًهفتاد و چند ساله و در حدود 12 سال از اباعبدالله بزرگتر است در آخر عمر کور شده بود .
36 - جابربن عبدالله انصاری در زیارت امام حسین چه کرد ؟ با یک مرد محدث بزرگواری به نام عطیه عوفی آمد و قبل از آنکه به سراغ تربت حسین علیهالسلام برود ، رفت سراغ فرات ، غسل زیارت کرد و از سعد که گیاهی خوشبو بوده و آن را خشک میکردند و بعدمیسائیدند و پودر میکردند و از آن به عنوان یک عطر و بوی خوش استفاده میکردند ، خودش را خوشبو کرد عطیه میگوید وقتی که جابر از فرات بیرون آمد گامها را آهسته برمیداشت و ذکر می گفت تا به نزدیکی قبر مقدس حسین بن علی علیه السلام رسید وقتی که رسید دوبار یا سه بار فریاد کشید : حبیبی یا حسین ! دوستم ، حسین جان ! بعد گفت حبیب لایجیب حبیبه ؟ دوستی جواب دوستش را چرا نمیدهد ؟ من جابر ، دوست تو هستم ، رفیق دیرین توام ، پیر غلام تو هستم ، چرا جواب مرا نمیدهی ؟ بعد گفت عزیزم ، حسینم حق داری جواب دوستت را ندهی ، جواب پیر غلامت را ندهی ، من میدانم با رگهای گردن تو چه کردند ، من میدانم سر مقدس تو از بدن مقدست جداست ، گفت و گفت تا افتاد و بیهوش شد وقتی که به هوش آمد سرش را برگرداند به این طرف و آن طرف و مثل کسی که با چشم باطن میبیند گفت : السلام علیکم ایتها الارواح التی حلت بفناء الحسین سلام من بر شما مردانی که روح خودتان را فدای حسین کردید .
37 – وقتی جابر گفت : من شهادت میدهم که ما هم با شما(امام حسین(ع)) در این کار شریک هستیم در برابر تعجب عطیه چه گفت ؟ اصلی در اسلام هست که من از پیغمبر صلی الله علیه وآله وسلم شنیدم فرمود هر کسی که واقعا از ته دل دوست داشته باشد ، روحش هم آهنگ باشد ، در این عمل شریک است .
38 –جوهر حیاتی یک مکتب چیست ؟ طرز تفکری که مردم آن مکتب دارند.
39 - ما مسلمانان اگر بخواهیم طرز تفکر خودمان را تصحیح کنیم چه کنیم ؟ باید به سوابق و تاریخ و ریشه های آسیب دیدگی طرز تفکر اسلامی مراجعه کنیم.(از قرن دوم اسلام)
40 -از جمله آسیبهای قرون اولیه اسلامی چیست ؟ خوار شمردن تأثیر عمل در سعادت انسان است(رجوع از طرز تفکر واقع بینانه به خیالبافانه انسان به قرآن،سنت وروایات )
41 - تکیه گاه تعلیم و تربیت اسلامی چیست ؟ عمل
42 – از نظر اسلام سرنوشت انسان را چه تشکیل میدهد ؟ عمل
43 - ناموس خلقت چیست ؟ قرآن
44 – تعبیر این آیات در مورد چیست ؟ « و ان لیس لللانسان الا ما سعی »( نجم 39)برای بشر جز آنچه که کوشش کرده است نیست « فمن یعمل مثقال ذرش خیرا یره و من یعمل مثقال ذرش شرا یره»( زلزال ) یعنی سعادت بشر در گرو عمل اوست
45 - چرا در صدر اسلام مسلمین آنقدر جنبش و جوشش داشتند؟ از اصول افکارشان همین بود سعادت بشر در گرو عمل اوست.
46 - عمل یک مسلمان علاوه برعمل جوارح ،به چه چیزهایی بستگی دارد؟ نیت و ایمان صحیح
47 – ریشه فکر خوار شمردن تأثیر عمل در سعادت انسان را چه کسانی در اسلام ترویج کردند؟ امویها
48 - چرا فکر تحقیر عمل پیدا شد ؟ امویها حکومت ،قدرت و ثروت در اختیارشان بود و با تبلیغات وسیع بوسیله مزدورهائی ازعالم نماها که بگویند اساس ، ایمان است ، و ایمان که درست شد عمل هر چه بود ، بود .
49 – مرجئه که بودند؟ علم کلام نشان میدهد که فرقه ای در قرن دوم اسلامی پیدا شد که مرجئه میگفتند یکی از اصول عقایدشان تحقیر عمل بود و خلفای اموی هم از اینها حمایت میکردند .
50-ایمان از نظر ائمه (ع) چیست ؟ « الایمان ، معرفة بالجنان و اقرار باللسان و عمل بالارکان ». ایمان با سه چیز محقق میشود : اعتقاد قلبی ، اقرار به زبان ، و عمل با اعضا و جوارح
